อาหารเดลิเวอรี่ “สิ่งจำเป็นสำหรับคนไม่มีครัว”

ครัวนับว่าเป็นเรื่องยากสำหรับวิถีชีวิตของคนรุ่นใหม่ในเมืองที่ใช้ชีวิตอยู่ในคอนโดมิเนียม
อพาร์ทเม้นท์ หรือหอพักที่มีพื้นที่ไม่มาก กลิ่นของอาหาร เวลาที่ต้องใช้ในการประกอบอาหาร รวมทั้งการล้างและการจัดเก็บของเครื่องมือ ทำให้ครัวในปัจจุบันมีลักษณะเป็นเพียงพื้นที่อุ่นอาหารเท่านั้น มีตู้อบ และตู้ไมโครเวฟเล็ก ๆ เท่านั้น อาหารเดลิเวอรี่จึงกลายมาเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับคนทำงานในปัจจุบัน การพัฒนาอาหารเดลิเวอรี่เพื่อให้ตอบสนองความต้องการที่หลากหลายและมาตรการของการควบคุมคุณภาพของอาหารดีขึ้น
ในสภาพการณ์เช่นทุกวันนี้ ไม่มีอะไรจะดีกว่าอาหารเดลิเวอรี่อีกแล้ว

รศ.ดร.ศิโรจน์ ผลพันธิน อธิการบดีมหาวิทยาลัยสวนดุสิต

           วิกิพีเดีย เขียนถึง ‘อาหารเดลิเวอรี่’ ว่า ได้มีการบันทึกครั้งแรกในโลกโดยเกิดที่ประเทศเกาหลีเมื่อ พ.ศ. 2311 (ค.ศ.1768)  ซึ่งอาหารเดลิเวอรี่รายการแรกที่มีบันทึกคือ ‘บะหมี่เย็น’ และได้เริ่มมีลงโฆษณาการบริการอาหารเดลิเวอรี่ครั้งแรกผ่านทางหนังสือพิมพ์เกาหลีในปี พ.ศ. 2449 (ค.ศ.1906) คนไทยเอง โดยเฉพาะคนในเมืองใหญ่อย่าง กทม. ตั้งแต่เริ่มยุคเทคโนโลยีดิจิทัล เราก็รู้จัก ‘อาหารเดลิเวอรี่’ เพียงแต่ยังไม่ได้เข้ามาอยู่ในวิถีชีวิตปกติของเราจนกระทั่งถึงยุคโควิด-19 ระบาด

            คนเมืองใหญ่อย่าง กทม.เป็นเมืองของครอบครัวขนาดเล็ก หรือไม่ผู้คนก็อยู่อาศัยเพื่อการทำงานไม่ได้อยู่เป็นครอบครัว อยู่คอนโด ห้องเช่า บ้านเช่า ที่ไม่มีคนที่บ้านคอยดูแลหรือมีครัวไว้คอยทำอาหารให้รับประทาน อย่างมากก็มีเพียงไมโครเวฟไว้อุ่นอาหาร ชีวิตจึงพึ่งพาอยู่กับร้านอาหารขนาดเล็กใกล้บ้าน อาหารข้างทาง และอาหารจากร้านสะดวกซื้อ ‘อาหารเดลิเวอรี่’ ก็รู้จักแต่ยังห่างไกลชีวิตเพราะ ประเภทอาหาร ระบบการขาย การสั่งซื้อ การจัดส่งที่ยังไม่สะดวกพอ ซึ่งเมื่อรวมราคาอาหารและค่าส่ง ราคาก็ยังแพงกว่าการซื้อจากร้านใกล้บ้านมากมายและยังสะดวก ราคาถูกใจ  
ซื้อแล้วได้รับประทานเลย ร้อนๆ รอไม่นาน

            แต่พอมาถึงยุคโควิด-19 ระบาด ชีวิตเข้าสู่ ‘ชีวิตวิถีใหม่’ การต้องอยู่บ้าน จำกัดการเดินทาง รักษาระยะห่างทางสังคม มาตรการปิดร้านค้าต่างๆ รวมทั้งร้านอาหารทั้งร้านใหญ่และร้านเล็กๆ ที่เคยเป็นที่พึ่งของคนเมือง ทำอาหารเองก็ไม่ได้ เพราะยุ่งยาก และที่สำคัญ ’ไม่มีครัว’ และเมื่อร้านอาหารต่างๆ รวมถึงบริการ ‘อาหารเดลิเวอรี่’ กลับมามีบริการให้อย่างสะดวก รวดเร็ว อร่อย สะอาดถูกหลักอนามัยครอบคลุมทุกขั้นตอนตั้งแต่สถานประกอบอาหาร อาหารที่เป็นวัตถุดิบ แม่ครัว รูปแบบการจัดส่งรวมถึงบรรจุภัณฑ์  พนักงาน ชนิดอาหารมีให้เลือกหลากหลาย และราคาที่รวมค่าส่งก็ไม่แพงเกินไปเมื่อเทียบกับอาหารจากร้านสะดวกซื้อ ทุกอย่างเหมาะสมกับชีวิตคนเมืองใหญ่แถมไม่ต้องล้างทำความสะอาด
จาน ชาม ช้อน ให้ยุ่งยาก คนเมืองจึงนิยม ‘อาหารเดลิเวอรี่’อย่างล้นหลามจนกลายเป็นวิถีชีวิตใหม่ของคนเมือง

            ในฐานะผู้ใช้บริการ ’อาหารเดลิเวอรี’ ที่ต้องการอาหารเดริเวอรีที่สะอาด ไม่เสี่ยงต่อทั้ง โควิด-19 และโรคติดเชื้อทางเดินอาหาร หรืออาหารเป็นพิษและมีราคารวมค่าส่งในอัตราที่เหมาะสมแล้ว ทุกกติกาอยู่ในเกณฑ์รับได้เป็นอย่างดี แต่ก็ยังมีอีก 2-3 สิ่ง ที่อยากได้รับบริการเพิ่มเติมจากผู้ให้บริการ ‘อาหารเดลิเวอรี่’

           สิ่งแรกคือ: ‘ฉลากอาหาร’ ที่อยากให้มีแนบมากับกล่องบรรจุอาหารทุกๆ ครั้งเหมือน ‘ฉลากยา’ เพื่อชี้แจง/แนะนำวิธีการบริโภค วิธีเก็บ วิธีอุ่นอาหารที่เหมาะสมปลอดภัยเพราะมันเป็นชีวิตวิถีใหม่ที่เรายังไม่คุ้นเคยกับมันเลย เช่น
บ่อยครั้งอาหารจัดส่งมีปริมาณมาก และเราก็เป็นคนกินน้อย เสียดายอาหารเหลือ อยากแบ่งเก็บไว้กินอีกมื้อก็ไม่รู้ว่าควรทำหรือไม่และอย่างไร  ตัวอย่างสิ่งที่อยากทราบ เช่น

• เมื่อได้รับอาหารแล้วควรเปิดบรรจุภัณฑ์ หรือควรปิดบรรจุภัณฑ์จนถึงเวลารับประทาน 
• ถ้าต้องการเก็บไว้ทานในวันต่อไป ทำได้ไหม ควรเก็บอย่างไรจึงจะปลอดภัย และเก็บไว้ได้นานเท่าไร
• อาหารที่เก็บไว้  ก่อนบริโภคควรปฏิบัติอย่างไร
• เครื่องปรุงทั้งหลาย เช่น น้ำจิ้มต่างๆ ใส่สารกันบูดหรือไม่
• อื่นๆ ตามที่ผู้ให้บริการคิดว่าเป็นเรื่องสำคัญที่จะช่วยส่งเสริมให้ปลอดภัยในการบริโภค ‘อาหารเดลิเวอรี่’

           อีกประการที่อยากได้จาก ‘อาหารเดลิเวอรี่’ คือ ยังมีคนบางกลุ่มที่มีความต้องการเฉพาะตามวัยและตามสุขภาพ  เช่น เด็กทั้งเด็กเล็กและเด็กโต และผู้สูงอายุที่อยู่ลำพังไม่มีคนดูแลที่นับวันจะมีจำนวนสูงขึ้นในสังคมเมือง ผู้สูงอายุกลุ่มนี้มักใช้ชีวิตลำพังตั้งแต่สมัยยังไม่เกษียณจากงานจนถึงวัยเกษียนก็มักมีโรคประจำตัวสุดฮิต คือ เบาหวาน และความดันโลหิตสูง       

            ทั้งนี้ อาหารสำหรับเด็กอาจจะให้บริการอยาก แต่ถ้าเมื่อเริ่มจากแบบสำรวจ ก็อาจหาทางออกได้สำหรับผู้ให้บริการ‘อาหารเดลิเวอรี่’ที่เป็นแหล่งการศึกษาทางด้านโภชนาการ

           แต่ที่เชื่อว่า ผู้ให้บริการ ‘อาหารเดลิเวอรี่’ สามารถดำเนินการได้ดีและให้บริการได้ทันทีหลังสำรวจความต้องการเพื่อประเมินความเสี่ยงในการลงทุนของผู้ให้บริการเอง คือ อาหารทั้งคาวและหวานสำหรับ ‘ผู้สูงอายุที่ต้องอยู่บ้านตามลำพัง’ และมักมีขีดความสามารถในการทำครัวได้เพียงอุ่นอาหารจากไมโครเวฟ รวมถึงที่มี 2 โรคประจำตัวสุดฮิต คือ ‘เบาหวาน และ ความดันโลหิตสูง’ สถานประกอบการ ‘อาหารเดลิเวอรี่’ สามารถทำอาหารทุกประเภทที่ท่านให้บริการอยู่แล้ว เพียงจัดเพิ่มเป็น ‘กลุ่มอาหารทางเลือก’ ทั้งอาหารหวาน  และอาหารคาว คือ ‘อาหารที่หวานน้อย เค็มน้อย แต่ยังอร่อย’ ก็จะช่วยเพิ่มการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุได้เป็นอย่างดี ลดโอกาสออกนอกบ้าน ลดการเข้าออกร้านสะดวกซื้อ
ช่วยควบคุมทั้ง 2 โรคฮิตให้ได้ดีขึ้น จนผู้สูงอายุสามารถอยู่ในกลุ่มที่สามารถรับยาจากโรงพยาบาลทางไปรษณีย์ได้ ช่วยให้ไม่จำเป็นต้องไปโรงพยาบาลบ่อย ช่วยลดการ ติดโรคจากโรงพยาบาล ลดความแออัดของโรงพยาบาล  เป็นอีกวิธีที่
‘อาหารเดลิเวอรี่’ ช่วยให้ผู้มีปัจจัยเสี่ยงสูงต่อการติดเชื้อและเมื่อติดเชื้อแล้วความรุนแรงโรคก็สูงมากที่มีความจำเป็น
ต้องได้รับการรักษาในโรงพยาบาลด้วยเทคโนโลยีสูงทางการแพทย์และต้องใช้ยาที่มีค่าใช้จ่ายสูงแต่อัตราตายของคนกลุ่มนี้ก็ยังสูงกว่าคนกลุ่มอื่นๆ

           การมี ‘อาหารเดลิเวอรี่’ ที่ช่วยส่งเสริมควบคุมโรคในกลุ่มโรคไม่ติดต่อเรื้อรังหรือที่ทางการแพทย์เรียกย่อว่า
‘โรคเอนซีดี (NCD: Non-communicable diseases)’ ซึ่งโรคในกลุ่มนี้ที่อัตราการเป็นโรคสูงมากในบ้านเรา ตัวอย่างรายงานจากสมาคมโรคเบาหวานแห่งประเทศไทยจากผลการสำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกายของสถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข ปีพ.ศ. 2557 พบคนไทยเป็นเบาหวาน ร้อยละ 8.9 ส่วนในโรคความดันโลหิตสูง จากข้อมูลการสำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกาย ครั้งที่ 4 (พ.ศ.2551-2552) ที่เผยแพร่โดย สำนักโรคไม่ติดต่อ
กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุขพบว่า ประชากรไทย ที่มีอายุ 15 ปี ขึ้นไป มีภาวะความดันโลหิตสูง 11.5 ล้านคน

ดังนั้น โจทย์คือ คุ้มค่าไหมที่จะมี ‘อาหารเดลิเวอรี่’ สำหรับคนกลุ่มนี้

ศาสตราจารย์เกียรติคุณ พญ. พวงทอง ไกรพิบูลย์
มหาวิทยาลัยสวนดุสิต

NCD, Non-communicable diseases, ครัวสวนดุสิต, บทความเดลิเวอรี่, พยาบาลศาสตร์, พวงทอง ไกรพิบูลย์, พัสสนันท์ แย้มฉ่ำไพร, มหาวิทยาลัยสวนดุสิต, ศรีสุดา วงศ์วิเศษกุล, ศิโรจน์ ผลพันธิน, สวนดุสิต, สวนดุสิตเดลิเวอรี่, อาหารเดลิเวอรี่, เดลิเวอรี่, โครงการอาหารกลางวัน, โควิด-19, โรคเอนซีดี