“อาหารจานเดียว” ที่ถูกจริต ยุค “โควิด – 19”

อาหารจานเดียวผูกพันกับวิถีชีวิตคนเมืองมาเป็นระยะเวลานาน เพราะสะดวก รวดเร็ว ประหยัดเวลา และมีให้เลือกอย่างหลากหลายขึ้นอยู่กับความชอบของแต่ละบุคคล นอกเหนือจากอาหารแบบไทยแล้ว ยังมีอาหารจากต่างประเทศเข้ามาเป็นที่แพร่หลายมากขึ้น ทำให้อาหารจานเดียวได้รับความนิยมเป็นอย่างมาก ยิ่งช่วงระยะเวลาที่ต้องดำเนินชีวิตแบบชีวิตวิถีใหม่ อาหารจานเดียวได้รับการพัฒนาขึ้นไปอีกมากทั้งรสชาดและมาตรฐานการผลิต รวมทั้งการบริการที่มีให้เลือกได้หลายรูปแบบอาหารจานเดียวจึงมีความสำคัญต่อการดำรงชีวิตของคนเมือง

รศ.ดร.ศิโรจน์ ผลพันธิน อธิการบดีมหาวิทยาลัยสวนดุสิต

“อาหารจานเดียว” อาหารที่มีทั้งข้าวและกับข้าวอยู่ในจานเดียวกัน หรืออาจเป็นอาหารอื่นที่ปรุงสำเร็จอยู่ในจานเดียวกัน อาจเป็นอาหารไทยหรืออาหารที่ดัดแปลงมาจากชาติอื่น หรืออาหารชาติอื่นที่แพร่หลายเข้ามาในประเทศไทย

• อาหารจานเดียวที่รู้จักมักคุ้นกันก็คือประเภท “ข้าว” กับประเภท “เส้น” !
• อาหารจานเดียวมักจะเป็นอาหารคาว
• อาหารจานเดียวแต่ก่อนมักจะเป็นอาหารมื้อกลางวัน แต่ปัจจุบันดูจะไม่เลือกมื้อเสียแล้ว

แต่ก่อนเคยมีความเชื่อกันว่า อาหารจานเดียวมักจะให้สารอาหารไม่ครบถ้วน ณ วันนี้ การปรุงแต่งที่คำนึงถึงคุณค่าทางโภชนาการถูกเติมเต็ม จนมีคนให้นิยามว่า “อาหารจานเดียว คืออาหารที่ให้คุณค่าทางอาหารครบ 5 หมู่ ในหนึ่งจาน”

นอกจากนั้นยังระบุในคุณประโยชน์อาหารจานเดียวไว้อย่างชัดเจนว่า…  ให้สารอาหารครบตามความต้องการของร่างกาย  ประหยัดเวลา แรงงาน และค่าใช้จ่ายในการประกอบอาหารแต่ละมื้อ  รวมทั้งสร้างอุปนิสัยในการบริโภค
ขั้นพื้นฐานคือ การกินอยู่อย่างง่ายๆ ประหยัด ถูกหลักโภชนาการอีกด้วย

อาหารจานเดียว เป็นอาหารของผู้บริโภคแต่ละคน ที่สามารถตอบสนองความถูกใจโดยเป็นไปตามรสนิยมของแต่ละคน จึงมีเมนูที่หลากหลาย สามารถเลือกหาได้ในแต่ละมื้อที่ไม่ซ้ำซาก (ถูกจริตคนขี้เบื่อ)

ที่สำคัญ “เป็นจานเฉพาะตัว ไม่ต้องใช้ช้อนกลาง”! หยุดการแพร่เชื้อในยุคโควิด-19 ระบาดได้อย่างเป็นรูปธรรม
(ทันสมัยจริงๆ)

ถ้าจะให้เห็นพฤติกรรมการบริโภคอาหารจานเดียวที่ชัดเจน คงต้องมองผ่านข้อมูลของ “สวนดุสิตโพล” มหาวิทยาลัยสวนดุสิตที่สอบถามผู้บริโภคอาหาร จานเดียว จำนวน 1,566 คน ระหว่างวันที่ 5 – 9 มิถุนายน 2563 พบ 10 รายการอาหารจานเดียวยอดนิยม ซึ่งจัดลำดับได้ดังนี้

ลำดับที่ 2    ข้าวผัดกะเพรา 77.76%
ลำดับที่ 3    สุกี้ยากี้  76.69%
ลำดับที่ 4    ผัดไทย  72.62%
ลำดับที่ 5    ข้าวไข่เจียว  71.89 %
ลำดับที่ 6    ขนมจีนน้ำยา/น้ำพริก/แกงเขียวหวาน 71.78%
ลำดับที่ 7    ข้าวหมูแดง หมูกรอบ  71.63%
ลำดับที่ 8    ข้าวราดแกง 71.49%
ลำดับที่ 9    ข้าวมันไก่  71.39%
ลำดับที่ 10  ราดหน้า  71.01%

ถ้าจะเจาะลึกลงไปแต่ละกลุ่มผู้บริโภค เพื่อเป็นประโยชน์สำหรับผู้ประกอบการอาหารจานเดียวจะพบว่า

นิสิต นักศึกษาและผู้ที่อยู่ในวัยทำงานออฟฟิศ ซึ่งเป็นกลุ่มใหญ่ที่  “กินอยู่ง่าย” และเป็นลูกค้าขาประจำอาหารจานเดียว  อาหารจานโปรดยอดนิยม ได้แก่ ก๋วยเตี๋ยว 82.82 % ตามมาติด ๆ ด้วยสุกี้ยากี้ 81.90% ข้าวผัดกะเพรา 78.09%
ข้าวมันไก่ 77.27% ข้าวผัด 74.86% ข้าวไข่เจียว 74.61%  ข้าวหมูแดง  หมูกรอบ 74.37% และข้าวราดแกง 74.08%

ส่วนผู้สูงอายุ (เกิน 60 ปี) อาหารจานเดียวที่ครองใจคือ ผัดไทย 78.53% ตามมาด้วย ข้าวผัดกะเพรา 78.40% ก๋วยเตี๋ยว 76.77% ราดหน้า 75.68% และขนมจีนน้ำยา/น้ำพริก/แกงเขียวหวาน 75.41%

ผลสำรวจนี้เจาะใจกลุ่มตัวอย่าง ในขณะที่การระบาดของโควิด-19 ยังไม่จบสิ้น พฤติกรรมเรื่องความสะอาด ถูกหลักโภชนาการ ความสะดวก ปลอดภัย กินได้คนเดียว … “อาหารจานเดียว” จึงตอบโจทย์ได้ค่อนข้างลงตัว

จากเหตุการณ์โควิด-19 ที่เข้ามามีส่วนทำให้พฤติกรรมผู้บริโภคจำเป็นต้องปรับตัวเอง “อาหารจานเดียว” จึงเป็นตัวเลือกที่มาแรง ทำให้รายการอาหาร เดลิเวอรี่ของแต่ละร้านไม่อาจมองข้าม “อาหารจานเดียว” โดยต่างก็พยายามจับใจลูกค้าให้ได้มากที่สุด

การเรียนรู้กลยุทธ์ของผู้ประกอบการอาหารจานด่วน (Fast Food) ที่คนอเมริกันเป็นต้นแบบ อย่าง KFC , McDonald’s, Burger King ที่ผู้ประกอบการอาหารจานเดียวนำมาประยุกต์จนทำให้ผู้บริโภคลืมคำว่า “อาหารขยะ” “อ้วน/โรคหัวใจ” ไปได้อย่างสนิท ทั้งนี้เพราะ “อาหารจานเดียวแบบไทย (แท้ๆ)” ที่รังสรรค์ปรุงแต่งจนฮิตไปทั่วโลก!! ลบคำปรามาสดังกล่าวได้อย่างหมดสิ้น

มิน่าเล่า ! ร้านอาหารเดลิเวอรี่จึงเปิดเมนู “อาหารจานเดียว”รองรับลูกค้าแบบเอาใจสุด ๆ กันทุกร้านเลย

รศ.ดร.สุขุม เฉลยทรัพย์
มหาวิทยาลัยสวนดุสิต

คหกรรมศาสตร์, มหาวิทยาลัยสวนดุสิต, ศิโรจน์ ผลพันธิน, สวนดุสิต, สวนดุสิตเดลิเวอรี่, สวนดุสิตโพล, สำราญ บุญทองสุข, สุขุม เฉลยทรัพย์, อาหารจานเดียว, อาหารเดลิเวอรี่, เดลิเวอรี่, เบญจรัตน์ ประพฤทธิ์ตระกูล, โควิด-19, โรงเรียนการเรือน