“อาหารจานเดียว” ที่ถูกจริต ยุค “โควิด – 19”

อาหารจานเดียวผูกพันกับวิถีชีวิตคนเมืองมาเป็นระยะเวลานาน เพราะสะดวก รวดเร็ว ประหยัดเวลา และมีให้เลือกอย่างหลากหลายขึ้นอยู่กับความชอบของแต่ละบุคคล นอกเหนือจากอาหารแบบไทยแล้ว ยังมีอาหารจากต่างประเทศเข้ามาเป็นที่แพร่หลายมากขึ้น ทำให้อาหารจานเดียวได้รับความนิยมเป็นอย่างมาก ยิ่งช่วงระยะเวลาที่ต้องดำเนินชีวิตแบบชีวิตวิถีใหม่ อาหารจานเดียวได้รับการพัฒนาขึ้นไปอีกมากทั้งรสชาดและมาตรฐานการผลิต รวมทั้งการบริการที่มีให้เลือกได้หลายรูปแบบอาหารจานเดียวจึงมีความสำคัญต่อการดำรงชีวิตของคนเมือง

รศ.ดร.ศิโรจน์ ผลพันธิน อธิการบดีมหาวิทยาลัยสวนดุสิต

“อาหารจานเดียว” อาหารที่มีทั้งข้าวและกับข้าวอยู่ในจานเดียวกัน หรืออาจเป็นอาหารอื่นที่ปรุงสำเร็จอยู่ในจานเดียวกัน อาจเป็นอาหารไทยหรืออาหารที่ดัดแปลงมาจากชาติอื่น หรืออาหารชาติอื่นที่แพร่หลายเข้ามาในประเทศไทย

  • อาหารจานเดียวที่รู้จักมักคุ้นกันก็คือประเภท “ข้าว” กับประเภท “เส้น” !
  • อาหารจานเดียวมักจะเป็นอาหารคาว
  • อาหารจานเดียวแต่ก่อนมักจะเป็นอาหารมื้อกลางวัน แต่ปัจจุบันดูจะไม่เลือกมื้อเสียแล้ว

แต่ก่อนเคยมีความเชื่อกันว่า อาหารจานเดียวมักจะให้สารอาหารไม่ครบถ้วน ณ วันนี้ การปรุงแต่งที่คำนึงถึงคุณค่าทางโภชนาการถูกเติมเต็ม จนมีคนให้นิยามว่า “อาหารจานเดียว คืออาหารที่ให้คุณค่าทางอาหารครบ 5 หมู่ ในหนึ่งจาน”

นอกจากนั้นยังระบุในคุณประโยชน์อาหารจานเดียวไว้อย่างชัดเจนว่า…  ให้สารอาหารครบตามความต้องการของร่างกาย  ประหยัดเวลา แรงงาน และค่าใช้จ่ายในการประกอบอาหารแต่ละมื้อ  รวมทั้งสร้างอุปนิสัยในการบริโภค
ขั้นพื้นฐานคือ การกินอยู่อย่างง่ายๆ ประหยัด ถูกหลักโภชนาการอีกด้วย

อาหารจานเดียว เป็นอาหารของผู้บริโภคแต่ละคน ที่สามารถตอบสนองความถูกใจโดยเป็นไปตามรสนิยมของแต่ละคน จึงมีเมนูที่หลากหลาย สามารถเลือกหาได้ในแต่ละมื้อที่ไม่ซ้ำซาก (ถูกจริตคนขี้เบื่อ)

ที่สำคัญ “เป็นจานเฉพาะตัว ไม่ต้องใช้ช้อนกลาง”! หยุดการแพร่เชื้อในยุคโควิด-19 ระบาดได้อย่างเป็นรูปธรรม
(ทันสมัยจริงๆ)

ถ้าจะให้เห็นพฤติกรรมการบริโภคอาหารจานเดียวที่ชัดเจน คงต้องมองผ่านข้อมูลของ “สวนดุสิตโพล” มหาวิทยาลัยสวนดุสิตที่สอบถามผู้บริโภคอาหาร จานเดียว จำนวน 1,566 คน ระหว่างวันที่ 5 – 9 มิถุนายน 2563 พบ 10 รายการอาหารจานเดียวยอดนิยม ซึ่งจัดลำดับได้ดังนี้

ลำดับที่ 2    ข้าวผัดกะเพรา 77.76%
ลำดับที่ 3    สุกี้ยากี้  76.69%
ลำดับที่ 4    ผัดไทย  72.62%
ลำดับที่ 5    ข้าวไข่เจียว  71.89 %
ลำดับที่ 6    ขนมจีนน้ำยา/น้ำพริก/แกงเขียวหวาน 71.78%
ลำดับที่ 7    ข้าวหมูแดง หมูกรอบ  71.63%
ลำดับที่ 8    ข้าวราดแกง 71.49%
ลำดับที่ 9    ข้าวมันไก่  71.39%
ลำดับที่ 10  ราดหน้า  71.01%

ถ้าจะเจาะลึกลงไปแต่ละกลุ่มผู้บริโภค เพื่อเป็นประโยชน์สำหรับผู้ประกอบการอาหารจานเดียวจะพบว่า

นิสิต นักศึกษาและผู้ที่อยู่ในวัยทำงานออฟฟิศ ซึ่งเป็นกลุ่มใหญ่ที่  “กินอยู่ง่าย” และเป็นลูกค้าขาประจำอาหารจานเดียว  อาหารจานโปรดยอดนิยม ได้แก่ ก๋วยเตี๋ยว 82.82 % ตามมาติด ๆ ด้วยสุกี้ยากี้ 81.90% ข้าวผัดกะเพรา 78.09%
ข้าวมันไก่ 77.27% ข้าวผัด 74.86% ข้าวไข่เจียว 74.61%  ข้าวหมูแดง  หมูกรอบ 74.37% และข้าวราดแกง 74.08%

ส่วนผู้สูงอายุ (เกิน 60 ปี) อาหารจานเดียวที่ครองใจคือ ผัดไทย 78.53% ตามมาด้วย ข้าวผัดกะเพรา 78.40% ก๋วยเตี๋ยว 76.77% ราดหน้า 75.68% และขนมจีนน้ำยา/น้ำพริก/แกงเขียวหวาน 75.41%

ผลสำรวจนี้เจาะใจกลุ่มตัวอย่าง ในขณะที่การระบาดของโควิด-19 ยังไม่จบสิ้น พฤติกรรมเรื่องความสะอาด ถูกหลักโภชนาการ ความสะดวก ปลอดภัย กินได้คนเดียว … “อาหารจานเดียว” จึงตอบโจทย์ได้ค่อนข้างลงตัว

จากเหตุการณ์โควิด-19 ที่เข้ามามีส่วนทำให้พฤติกรรมผู้บริโภคจำเป็นต้องปรับตัวเอง “อาหารจานเดียว” จึงเป็นตัวเลือกที่มาแรง ทำให้รายการอาหาร เดลิเวอรี่ของแต่ละร้านไม่อาจมองข้าม “อาหารจานเดียว” โดยต่างก็พยายามจับใจลูกค้าให้ได้มากที่สุด

การเรียนรู้กลยุทธ์ของผู้ประกอบการอาหารจานด่วน (Fast Food) ที่คนอเมริกันเป็นต้นแบบ อย่าง KFC , McDonald’s, Burger King ที่ผู้ประกอบการอาหารจานเดียวนำมาประยุกต์จนทำให้ผู้บริโภคลืมคำว่า “อาหารขยะ” “อ้วน/โรคหัวใจ” ไปได้อย่างสนิท ทั้งนี้เพราะ “อาหารจานเดียวแบบไทย (แท้ๆ)” ที่รังสรรค์ปรุงแต่งจนฮิตไปทั่วโลก!! ลบคำปรามาสดังกล่าวได้อย่างหมดสิ้น

มิน่าเล่า ! ร้านอาหารเดลิเวอรี่จึงเปิดเมนู “อาหารจานเดียว”รองรับลูกค้าแบบเอาใจสุด ๆ กันทุกร้านเลย

รศ.ดร.สุขุม เฉลยทรัพย์
มหาวิทยาลัยสวนดุสิต

นางสาวเบญจรัตน์ ประพฤทธิ์ตระกูล

อาจารย์สาขาวิชาคหกรรมศาสตร์
โรงเรียนการเรือน มหาวิทยาลัยสวนดุสิต

อาหารจานเดียว

อาหารจานเดียว คือ อาหารที่ให้คุณค่าทางอาหารครบ 5 หมู่ สามารถเสิร์ฟและรับประทานเสร็จในจานเดียว 
มีปริมาณเพียงพอที่จะรับประทานได้อิ่มใน 1 มื้อ ตัวอย่างอาหารจานเดียวที่คนไทยนิยม ได้แก่ ข้าวราดผัดกะเพรา ข้าวมันไก่ ข้าวไข่เจียว ก๋วยเตี๋ยว ผัดไทย ซึ่งนอกจากอาหารจานเดียวที่เป็นอาหารไทยแล้ว ยังมีอาหารจานเดียวจากประเทศอื่นๆ ด้วย เช่น พาสต้าคาโบนาร่า ข้าวทงคัตสึ บิบิมบับ ข้าวหน้าหม่าล่าเนื้อ เป็นต้น ส่วนใหญ่มักจะรับประทานอาหารจานเดียวในช่วงเวลาที่เร่งรีบ เช่น พักกลางวัน เนื่องจากหารับประทานได้ง่ายและสะดวก นอกจากนี้ในสถานการณ์ปัจจุบันร้านอาหารต่างๆ ต้องประสบกับภาวะโควิด-19 ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงจากเดิมที่ไม่ได้ขายอาหารจานเดียว ก็หันมาขายอาหารจานเดียวกันมากขึ้น เพราะทำง่าย ส่งง่าย ไม่ต้องใช้อุปกรณ์และแรงงานจำนวนมาก ดังนั้นอาหารจานเดียวอาจจะมีบทบาทสำคัญในวงการร้านอาหารของไทยต่อไป

นางสำราญ  บุญทองสุข

แม่ครัว

ก๋วยเตี๋ยวเป็นเมนูที่หลายคนกินได้บ่อยๆ ไม่เบื่อก๋วยเตี๋ยวเป็นอาหารนานาชาติที่นิยม เป็นที่ชื่นชอบของคนทั่วโลก (Noodle) แม้กระทั้งเส้นสปาเกตตี (มาร์โกโปโลเข้าเฝ้าจักรพรรดิ์กุบไล ข่านแห่งราชวงศ์หยวน) ก็มาจากก๋วยเตี๋ยว ก๋วยเตี๋ยว มีอะไรบ้าง? มีเส้นหลากหลายให้เลือก รสชาติขึ้นอยู่กับนำ้ซุปที่แตกต่างกันไปหลายๆ เมนูที่ถูกสร้างสรรค์จากแม่ครัวแม่ค้าพนักงานคนขายก๋วยเตี๋ยว และทำตามคนสั่งจะกินแบบไหนก็ได้ด้วย หลากหลายรสชาติ หลากหลายเส้น กินแบบที่ใช่สั่งแบบที่ชอบ แบบฉบับของตัวเองก็ได้ด้วย ก๋วยเตี๋ยว นำ้ แห้ง ผัด นำ้ใส นำ้ข้น ตุ๋น ต้มยำ ผักสั่งได้แบบที่ชอบๆ แบบนำ้ ไม่ชอบก็ไม่ใส่ก็ได้ หรือใส่ซะหน่อยคลุกคลิก จะกินก๋วยเตี๋ยวแต่ไม่ใส่เส้น
ก็สั่งเกาเหลาแถมคิดแพงกว่ามีเส้นซะอีก  เครื่องยิ่งมีให้เลือกหลากหลาย ตามใจชอบ มีสิทธิ์ ปรุงรสตามใจชอบ หากินง่าย เร็ว ราคาหลายระดับที่ประทับใจ

ก๋วยเตี๋ยวที่เป็นที่นิยมมากที่สุด ก๋วยเตี๋ยวเรือ ก๋วยเตี๋ยวเนื้อ กลิ่นหอมใส่กะทิเข้าไปช่วยให้รสชาติดี ก๋วยเตี๋ยวเย็นตาโฟ ขายดีสเน่ห์ต้องซอสเย็นตาโฟสูตรเด็ดก๋วยเตี๋ยวเส้นเล็กน้ำใส ต้องนำ้ซุปใสร้อนๆ กับเนื้อสัตว์โปรตีนได้ทุกประเภท เนื้อ หมู ลูกชิ้น หมูตุ๋น เนื้อตุ๋น ไก่ตุ๋น ตีนไก่ ตับ ไต ใส่ พุง เป็ด ปู กุ้งห้อย ปูปลา กุ้ง หอย เพิ่มมูลค่า ก๋วยเตี๋ยวให้ได้ราคาสูงขึ้น

ก๋วยเตี๋ยวถือเป็นอาหารจานเดียว ใช้เวลาทำ 1 ชามไม่ถึง  5 นาที ….นำ้ซุปดีเครื่องครบก็ขายดีอยู่ได้แบบสบายๆ
มีลูกค้าประจำแน่นอนจะให้อร่อยห้ามใส่ถุงต้องนั่งกินที่ร้านเท่านั้น…โควิด -19 ทำให้เกิด New normal ก๋วยเตี๋ยวก็ยังขายดีในรูปแบบซื้อกลับไปกินที่บ้านก็ได้เพราะอยากกินต้องได้กิน…แล้วคุณละชอบสั่งแบบก๋วยเตี๋ยวแบบไหน? ก๋วยเตี๋ยว ราดหน้า ก๋วยเตี๋ยวผัดไทย รับอะไรดีคะ เมนูที่ขายของตึมีอะไรบ้างก๋วยเตี๋ยวน้ำใสก๋วยเตี๋ยวเย็นตาโฟก๋วยเตี๋ยวต้มยำก๋วยเตี๋ยวหมูตุ๋นก๋วยเตี๋ยวไก่ตุ๋นบะหมี่หมูแดงน้ำตกหมูก๋วยเตี๋ยวเรือพบกันที่สตรีทฟู๊ดสวนดุสิต